Wykłady

Piątek, 22 września 2023 

9:00 – 10:00 WYKŁAD INAUGURACYJNY [sala 412] 

dr hab. Bernadetta Janusz – Jak narracja łączy umysły. Mentalizacja w obliczu utraty obiektu przywiązania

Mentalizacja jest zdolnością dociekania na temat stanów umysłu, zarówno własnych jak i innych osób. Jest ona zasilana wyobraźnią. Jest to proces dynamiczny: czasami dostęp do własnego umysłu jest bardziej przejrzysty, a czasami jest on zakłócony sinymi emocjami. Dzieje się tak w przypadku silnego stresu separacyjnego, który może być m.in. wywołany utratą osoby bliskiej. Mentalizacja rozwija się i jest wzmacniana w kontekście bezpiecznych relacji z opiekunami, które charakteryzują się wrażliwymi, empatycznymi i emocjonalnie dostrojonymi odpowiedziami na potrzeby dziecka czy też osoby dorosłej.
W wystąpieniu zostaną przedstawione badania i obserwacje kliniczne pokazujące w jaki sposób mentalizacja w żałobie zostaje czasowo zakłócona. Centralnym aspektem wystąpienia będzie opis wspólnie konstruowanych narracji, których celem jest przywracanie dostępu do własnego umysłu, czyli do sfery psychicznej, duchowej czy też innych uwewnętrznionych doświadczeń. Tego rodzaju współ-konstruowane narracje stwarzają możliwość rozpoznawania i ustalania nowej mentalnej więzi z czasowo lub stale utraconym obiektem przywiązania. Stają się one bowiem wehikułem uwewnętrzniania znaczących relacji z innymi i przechowywania ich w repozytorium własnego, indywidualnego, czy też wspólnie podzielanego umysłu.

Bernadetta Janusz– doktor habilitowany, psycholog kliniczny i antropolog. Adiunkt w Katedrze Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pod kierunkiem Bogdana de Barbaro. Terapeutka indywidualna, par i rodzin. Ukończyła szkolenia z zakresu terapii psychodynamicznej i systemowej w akredytowanej przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne Szkole Terapii Rodzin w 2002 roku. W 2019 roku ukończyła szkolenie z zakresu psychoterapii psychoanalitycznej w Szkole Olgi Pilinow akredytowanej przez Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej. Certyfikowana psychoterapeutka od 2003 roku, a od 2010 roku posiada akredytację jako superwizor psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. W 2010 roku uzyskała specjalizację z psychologii klinicznej. Szkoliła się w Anna Freud Center i w zakresie diagnozy mentalizacji i Portland Institute of Loss and Transition w zakresie pracy z powikłaną żałobą. Pracuje również jako nauczycielka terapii par i rodzin. W swojej pracy badawczej i klinicznej interesuje ją zjawisko powikłanej żałoby. Interesują ją badania jakościowe, szczególnie analiza konwersacyjna. Zajmuje się badaniem procesu psychoterapii i procesów żałoby.

10:00 – 11:00 [sala 412] 

dr Szymon Chrząstowski – Pochwała nieoczywistości: poczucie bezpieczeństwa w perspektywie narracyjnej terapii więzi 

Z pozoru jedna z podstawowych tez narracyjnej terapii więzi brzmi w sposób oczywisty: dobre związki to te, w których partnerzy zaspokajają swoje potrzeby przywiązaniowe. Oznacza to między innymi to, że partnerzy mogą liczyć na siebie w przypadku szeroko rozumianej utraty poczucia bezpieczeństwa. Z perspektywy przywiązaniowej, bezpieczeństwo jest fundamentem związku. Poczucie bezpieczeństwa sprzyja jednocześnie rozwojowi ciekawości. Swoistym paradoksem jest jednak to, że poczucie bezpieczeństwa może prowadzić do podejmowania takich decyzji, których konsekwencje bywają ryzykowne dla samego poczucia bezpieczeństwa. Trzeba się czuć wystarczająco bezpiecznie, aby zaryzykować owo bezpieczeństwo, np. szukając różnych form bycia w związku dorosłych osób.
Opowieści o bezpieczeństwie w związku nie są zatem tak bardzo oczywiste, jakby się mogło wydawać. To opowieści bogate, gęste, opowieści, w których bezpieczeństwo i jego utrata nierozerwalnie się przeplatają. Bezpieczeństwo „naraża” więc na niebezpieczeństwo i może, acz nie musi to być rozwojowy proces dla związku. Rolą psychoterapeuty jest nie tylko pomoc w budowaniu poczucia bezpieczeństwa
(jak się to tradycyjnie przyjmuje), ale także we wzmocnieniu ciekawości wobec siebie partnerów i w zarządzaniu różnego typu ryzykami, jakie towarzyszą budowaniu długoterminowych związków.  

Szymon Chrząstowski – doktor, pracuje na Wydziale Psychologii UW, psychoterapeuta. Interesuje się poczuciem bezpieczeństwa i znaczeniem troski w psychoterapii. Na jesieni ukaże się książka pod jego redakcją (wraz z prof. Arlene Vetere) „Safety, Danger, and Protection in the Family and Community”.

14:00 – 15:00 [sala 412] 

dr Karen Doyle Buckwalter – Clinical Applications of the Adult Attachment Interview: From Narratives to Understanding and Connection (on-line)

Much has been written about the intergenerational transmission of attachment between parents and their babies. However, in the case of adoption there is a dearth of information related to this topic. How does
an adoptive parent’s Adult Attachment Interview (AAI) Classification impact the relationship between an adoptive parent and their child? How is attachment impacted if the child was adopted after years of trauma and abuse while living with previous caregivers? What sort of collision might arise between the parent’s internal working model of attachment and the child’s and what can be done about it? In such cases, whose narrative is ultimately shaping the relationship? The quest to answer these questions led to what has become a 15-year ongoing project of collecting AAIs of adoptive parents whose children have been placed in a residential treatment facility. The project is a partnership between Chaddock a child-serving agency in Quincy, IL and Miriam Steele, Professor at The New School for Social Research, and Co-Director of the Center for Attachment Research. As part of the project, once the AAIs have been administered and transcribed, they are then coded and vital aspects of narratives unearthed by the AAI are then used to inform and enhance family therapy between struggling adoptive parents and their children.

Karen Doyle Buckwalter – dyrektor ds. praktyki klinicznej w ośrodku Chaddock, zajmującym się wsparciem i terapią dzieci cierpiących z powodu psychologicznych i emocjonalnych skutków nadużyć, zaniedbań i traum. Certyfikowany trener i superwizor Theraplay, prowadzi szkolenia w USA i na całym świecie. Ukończyła 2-letni program szkoleniowy w zakresie terapii małżeńskiej i rodzinnej w Menninger Clinic. Jej zainteresowania zawodowe obejmują pracę z zaburzeniami przywiązania, złożoną traumą oraz kwestie związane z adopcją i opieką zastępczą. Autorka recenzowanych artykułów w czasopismach i rozdziałów w książkach. Współautorka książek: Attachment Theory in Action oraz Raising the Challenging Child.

Sobota, 23 września 2023 

11:00 – 13:00 [sala 412] 

dr Mariusz Zięba – Narracyjne rozumienie wzrostu potraumatycznego  

Doświadczenie traumy wiąże się z podważeniem podstawowych przekonań człowieka na temat zrozumiałości i przychylności świata, a także wartości i sensu własnego życia. W następstwie traumy wiele rzeczy może i powinno być na nowo przemyślanych, a rezultatem nierzadko jest odbudowa albo rekonstrukcja dotychczasowych sposobów myślenia o sobie i otaczającej nas rzeczywistości, a często również na nowo opisana historia życia. Badania naukowe prowadzone w wielu krajach, również w Polsce, wskazują na to, że konsekwencją traumy może być wzrost potraumatyczny, czyli pozytywna zmiana schematów rozumienia siebie i świata, w takich obszarach jak: wzmocnienie poczucia osobistej siły, pogłębienie radości życia i znaczenia relacji z innymi ludźmi, zmiana priorytetów życiowych i rozwój duchowy. Obraz który wyłania się z wyników badań prowadzonych w moim zespole, z zastosowaniem metod jakościowych i mieszanych, wydaje się jednak bardziej złożony. Wyniki analizy przeprowadzonych przez nas kilkuset wywiadów narracyjnych z osobami które doświadczyły traumy lub poważnego kryzysu życiowego wskazują na to, że wzrost potraumatyczny może obejmować też inne obszary, niż te wskazane w teorii wzrostu potraumatycznego. Co więcej: pozytywne zmiany często współwystępują ze zmianami negatywnymi, czyli deprecjacją potraumatyczną. Proces readaptacji potraumatycznej często opisywany jest tez przez ludzi, którzy doświadczyli traumy lub kryzysu, jako tworzenie nowej narracji o własnym życiu. Ważnym pytaniem, jakie powinni sobie stawiać badacze, jest to, na ile wysłuchanie opowieści uczestnika badania o jego trudnym doświadczeniu jest współtworzeniem tej nowej narracji.

Mariusz Zięba – doktor, psycholog, adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu SWPS. Kierownik Centrum Badań nad Traumą i Kryzysami Życiowymi oraz kierownik Zakładu Psychologii Ogólnej na Wydziale Psychologii i Prawa w Poznaniu. Wiceprzewodniczący Polskiego Towarzystwa Badań nad Stresem Traumatycznym. Jego zainteresowania naukowe obejmują stres traumatyczny i stres krytycznych wydarzeń życiowych, a w szczególności problematykę uwarunkowań wzrostu potraumatycznego i deprecjacji potraumatycznej, oraz roli jaką w procesie adaptacji do traumatycznych i krytycznych wydarzeń życiowych pełnią różne sposoby ujmowania doświadczenia w formie narracji. Interesuje się również psychologią pozytywną, a zwłaszcza rolą pozytywnych przekonań na temat siebie i świata, w tym nadziei, w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysów i trudnych wydarzeń życiowych. W prowadzonych przez siebie badaniach łączy metody ilościowe z podejściem jakościowym, w tym zwłaszcza analizą narracyjną.

dr hab. Emilia Soroko, prof. UAM – Tożsamość narracyjna w zaburzeniach osobowości 

Zgodnie z badaniami Hallofrd i Mellor (2015), podstawowa świadomość posiadania historii życia, która nadaje spójność i znaczenie wydarzeniom z życia danej osoby, może być adaptacyjna, niezależnie od treści tych historii. W niniejszym badaniu skupiliśmy się na osobowościowych determinantach świadomości tożsamości narracyjnej. Przewidywaliśmy, że osoby o wyższym poziomie funkcjonowania osobowości będą miały większą świadomość tożsamości narracyjnej. Ponadto, eksploracyjnie zbadaliśmy rolę cech osobowości w kontekście „wielkiej piątki”. Przeprowadziliśmy badanie oparte na samoopisie, w którym uczestniczyli ochotnicy. Uczestnicy wypełnili polską wersję Kwestionariusza Świadomości Tożsamości Narracyjnej (ANIQ-PL) oraz międzynarodową skalę cech osobowości International Personality Item Pool-Big Five (IPIP-BFM-50), obejmującą ekstrawersję, ugodowość, sumienność, stabilność emocjonalną i intelekt. Dodatkowo, zastosowano Skalę Funkcjonowania Ja i Interpersonalnego (SIFS). Pierwsza próba (N = 102, 54% kobiet, wiek: M = 46,69; SD = 16,41) składała się z osób, które wzięły udział w badaniu poprzez platformę do badań ankietowych. Druga próba (N = 40, w tym 29 kobiet, wiek: M = 29,43; SD = 9,48) obejmowała osoby, które zdecydowały się uczestniczyć w rozmowie dotyczącej historii życia w laboratorium i tam wypełniły narzędzia samoopisowe. Wyniki analizy regresji liniowej w badaniu 1 sugerują, że ugodowość (wśród cech osobowości) oraz tylko empatia (wśród wymiarów funkcjonowania osobowości) przyczyniają się do 20% wyjaśnionej wariancji ogólnego wyniku świadomości tożsamości narracyjnej. Z kolei w badaniu 2 to intelekt był istotnie pozytywnie związany z ogólnym wynikiem świadomości tożsamości narracyjnej (24% wyjaśnionej wariancji). W obu próbach różne cechy osobowości okazały się istotnymi predyktorami ogólnego wyniku świadomości tożsamości narracyjnej. Wynika to prawdopodobnie z różnic między próbami, takimi jak wiek czy sposób rekrutacji, ale może także sugerować konieczność zwrócenia się w stronę innych czynników (niezwiązanych z osobowością) w wyznaczaniu poziomu świadomości tożsamości narracyjnej.

Emilia Soroko  – doktor habilitowany, profesor UAM, pracuje na Wydziale Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kieruje Zakładem Psychologii Zdrowia i Psychologii Klinicznej oraz Laboratorium Badań Jakościowych i Mieszanych w Psychologii Klinicznej na Wydziale Psychologii i Kognitywistyki. Interesuje się psychopatologią osobowości, diagnozą kliniczną dla potrzeb psychoterapii, podejściem jakościowym i mieszanym w badaniach i diagnozie psychologicznej, analizą treści wypowiedzi, podejściem narracyjnym w psychologii, a także zagadnieniami socjoterapii. Autorka prac z tego zakresu, m.in. monografii Aktywność autonarracyjna osób z różnym poziomem organizacji osobowości. Opowieści o bliskich związkach (2014) oraz rozdziałów o diagnozowaniu klinicznym w podręczniku Psychologia kliniczna (2016) pod redakcją L. Cierpiałkowskiej i H. Sęk. 

15:30 – 16:30 [sala 412] 

prof. dr Maria Borcsa – Narratives, Coping and resilience – first results of a qualitative study with Ukrainian refugies and their families (on-line) 

Mothers and their minor children were studied with a narrative and a subsystem family interview about their refugee experiences and their family communication about these experiences. Using Antonovsky’s concept of salutogenesis, we analyse the narratives and the interaction with regard to his main concept sense of coherence, including comprehensibility, manageability and meaningfulness. The presentation describes first results of this transgenerational explorative interview study.

Maria Borcsa – doktor psychologii, psychoterapeuta, profesor psychologii klinicznej na Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Nordhausen, Niemcy. Współredaktor czasopisma „Systeme” i „PiD – Psychotherapie im Dialog. Psychotherapie im Dialog. Psychoanalyse, Systemische Therapie, Verhaltenstherapie, Humanistische Therapien”. Członek zarządu Niemieckiego Stowarzyszenia Badań Systemowych (Systemische Gesellschaft), członek zarządu EFTA (European Family Therapy Association).